ANALIZA POTRZEB

W zakresie modelu rozwoju sektora rolnego ścierają się dwa przeciwstawne poglądy. Optyka neoliberalna zakłada prymat efektywności mikroekonomicznej i traktuje interwencjonizm państwowy jako nieuzasadniony przywilej sektora żywnościowego. Takie rozumowanie nie uwzględnia jednak specyficznych uwarunkowań rynku rolnego i czynnika ziemi. Rynek bowiem, kierując się zasadą wyrównywania kosztów krańcowych, sprzyja koncentracji produkcji tworząc wielkotowarowe przedsiębiorstwa rolne i koncerny transnarodowe. Liberalne podejście do sektora rolnego pomija przy tym efekty zewnętrze przemysłowej produkcji rolniczej, zarówno te negatywne, takie jak deprywacja słabszych gospodarstw rolnych, zanik produkcji na obszarach o mniej korzystnych warunkach przyrodniczych i ekonomicznych, degradacja środowiska przyrodniczego, gorszej jakości żywność, jak i pozytywne, związane z dostarczaniem dóbr publicznych. Skala problemu nasila się w warunkach globalizacji i coraz silniejszej pozycji korporacji transnarodowych. Tymczasem sektor rolny w wielu regionach na świecie oparty jest na funkcjonowaniu małych gospodarstw rodzinnych, których obszar nie przekracza 5 ha UR . W ujęciu globalnym takich jednostek jest ok. 500 mln, z 2,5 mld żyjących tam ludzi, w UE-28 ponad 6 milionów. Szczególnie duży jest udział gospodarstw drobnotowarowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Powstaje więc pytanie o pożądany scenariusz rozwoju sektora rolnego w tych regionach. Wydaje się, że dla realizacji zrównoważonego rozwoju rolnictwa konieczne jest podtrzymanie funkcjonowania małych gospodarstw w sytuacji przynoszącego coraz więcej destrukcyjnych społecznie i środowiskowo skutków ubocznych rolnictwa industrialnego. Realizowany Projekt wychodzi naprzeciw tym problemom i stara się wykazać zasadność takiego myślenia. Jest to szczególnie ważne dla krajów, gdzie rolnictwo drobnotowarowe pełni kluczową rolę dla funkcjonowania obszarów wiejskich. Jednocześnie istotne jest wskazanie uniwersalnych przesłanek dla funkcjonowania rozdrobnionego rolnictwa, chociażby w kontekście realizowanej polityki wsparcia. Chodzi o to, aby włączyć gospodarstwa drobnotowarowe w procesy rynkowe zwiększając ich konkurencyjność, przy jednoczesnym zachowaniu funkcji dostarczyciela dóbr publicznych, zgodnie z rosnącymi oczekiwaniami społeczeństwa.