OPIS PROJEKTU

Wprowadzenie

W debacie nad zrównoważeniem sektora rolnego pojawia się pytanie o rolę małych gospodarstw w realizacji tego postulatu. Zgodnie z tzw. europejskim modelem funkcjonowania rolnictwa i obszarów wiejskich odchodzi się od industrialnego wzorca działania agrobiznesu, a promuje się kierunek rozwoju oparty o równoczesną realizację 3 elementów: ekonomicznego, społecznego i środowiskowego. Szczególną funkcję w tym paradygmacie pełnią rodzinne gospodarstwa drobnotowarowe, których zadania wykraczają poza standardową produkcję żywności i dotyczą dostarczania społecznych i środowiskowych dóbr publicznych.

Cel

Celem Projektu była identyfikacja regionalnych i ponadregionalnych uwarunkowań rynkowych, instytucjonalnych i politycznych kształtujących zrównoważenie gospodarstw rodzinnych. W zakresie poszczególnych działań chodziło o zmierzenie obecnego poziomu zrównoważenia rolnictwa w krajach objętych badaniem na tle UE, stworzenie autorskiego indeksu równowagi “Index of Right Balance”, określenie wpływu poszczególnych zmiennych determinujących poziom zrównoważenia, a następie sformułowanie teoretycznych i aplikacyjnych przesłanek w zakresie pożądanej organizacji rynku, jego integracji oraz polityki wsparcia rolnictwa. Chodziło także o odpowiedź na pytanie, na ile „zbilansowane” pod względem ekonomicznym, społecznym i środowiskowym gospodarstwa kształtują zrównoważenie szeroko pojętych obszarów wiejskich i sektora agrobiznesu.

Badania

Praca badawczo-rozwojowa w ramach Projektu przebiegała etapami. Pierwszym z nich była diagnoza funkcjonowania małych gospodarstw rolnych, oparta o dostępną literaturę przedmiotu, raporty, opracowania i istniejące bazy danych. W drugim kroku przeprowadzono badania ankietowe na grupie ponad 3.500 wyselekcjonowanych gospodarstw w celu stworzenia bazy danych i zbudowania hierarchii zrównoważenia zgodnie z wyżej wspomnianym indeksem równowagi. W kolejnym etapie z grupy wszystkich gospodarstw w każdym kraju wybrano 20 najbardziej zrównoważonych podmiotów (tzw. “Top 20”) celem dokonania pogłębionego badania metodą wywiadu pogłębionego. Jednocześnie trwały prace nad określeniem wpływu poszczególnych zmiennych (mikro- i makroekonomicznych, demograficznych, instytucjonalnych, politycznych) na poziom zrównoważenia gospodarstw rolnych. W ostatniej fazie badań określono rolę małych, rodzinnych gospodarstw rolnych w budowaniu zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i gospodarki żywnościowej.

Grupa docelowa

Grupą docelową objętą badaniem były drobnotowarowe, rodzinne gospodarstwa rolne z Polski, Rumunii, Serbii, Litwy i Mołdawii. Wybór tych krajów podyktowany był relatywnie dużym rozdrobnieniem rolnictwa tych państw na tle innych krajów europejskich, w szczególności Europy Zachodniej.